Os gañadores do certame literario das letras galegas 2022 foron na 2ª categoría (4º ESO, 1º e 2º de Bacharelato).
En narrativa breve, tamén na mesma categoría, o gañador foi Jia Hao Yang co relato Os catro tronos. En poesía foi Elena Precedo Prado de 2º Bac D co poema Tolemia transitoria .Ditos textos publicámolos neste apartado (ver entrega do premio).
Aproveitamos este espacio para presentar este video elaborado polo Departamento de Lingua Galega do CPI dos Dices, Rois a modo de telexornal sobre a figura de Florencio Delgado Gurriarán ao que se lle dedicaron as Letras Galegas 2022.
Os catro tronos
Un trono soou entre as colinas e a chuvia empezou a caer. As gotas deslizábanse nos vidros a gran velocidade, e uníanse unhas con outras para formar gotas máis grandes que logo desaparecían da vista. Parecían bágoas, como as que tanto chorou a miña nai hai unhas horas.
Estabamos todos vestidos de negro, nun silencio sepulcral no que só se oía a tormenta, o coche e un molesto pranto compartido entre a miña nai e a miña tía.
Ninguén tiña ánimos de falar, non despois do funeral.
Uns minutos pasaron e a miña nai decidiu romper o silencio.
- Ana, recordas o que a nosa nai dicía cando escoitaba un trono?
- Como non acordarme - tusiu un pouco antes de recitar - Cando escoites catro tronos.
- El virá polo mal presaxio.
- Non te achegues ao reno - rematou o meu pai - E logo dis que non te escoito.
A miña nai golpeouno un pouco e empezaron a rir.
- Non serían renos? Para que rimase - engadiu o meu pai na conversación. Ana só negou coa cabeza.
- Ela sempre o dicía así - fixo unha pequena pausa antes de continuar - Era tan supersticiosa que nos facía escondernos no soto cada vez que escoitaba dous tronos. Unha vez escoitou tres seguidos e volveuse louca, a túa esposa estaba no baño nese momento e arrastrouna cos pantalóns baixados, esa noite o soto uliu fatal - riron pensando na escena, excepto eu e a miña nai, quen tapou a cara pola vergoña.
- Pero por que o facía? - dixo limpando as bágoas da risa.
- Non o sabemos, nunca quixo dicirnos.
- E se escoitaba catro tronos que pasaba? - a miña nai foi quen respondeu.
- Atrancaba a porta e preparaba a escopeta - suspirou e mirou para a xanela - Recordándoo agora parece até de loucos.
- É que estaba tola - o meu comentario deixou a todos calados. O meu pai apretou o volante con forza e miroume con rabia.
- Ten un pouco de respecto, a túa avoa acaba de morrer - encollinme de ombros e soltei o aire nun bufido.
- É incrible o pouco que me importa esta merda - é era verdade, só a vira unha vez cando era pequeno. A miña nai quixo visitala con toda a familia pero ela só nos gritou e dixo que non quería vernos, ese día a miña nai aguantou moito as bágoas, tanto como agora. Meu pai golpeou o volante.
- Polo amor de Deus se non querías vir entón deberías quedar na casa - non podía - Estás facendo chorar a túa nai - non me importaba.
Meu pai chistou cando viu a indiferenza na miña cara e a continuación suspirou.
- Voute deixar na casa da avoa, cando leve a túa tía ao hotel imos falar - dábame igual, non me importaba.
O resto do traxecto foi silencioso. Xa a ninguén lle apetecía falar. Eu só mirei a xanela, ignorando o constante zumbido do móbil, concentrándome para ignorar, até que parou. Xusto cando cheguei á casa.
Abrín a porta pero antes de saír meu pai detívome.
- Espera. Poderías darlle un bico a túa nai antes de irte? - mireino e marchei sen sequera despedirme. Rompeu a chorar cando cría que non podía escoitala.
- Que fixen mal como nai? - a miña tía e o meu pai intentaron tranquilizala, ela cría que era o problema, pero era todo o contrario, o problema era eu e dábame igual. Apurei o paso pola chuvia e entrei na casa.
Saquei o móbil e alí apareceu a razón pola que fun a esa merda de funeral, ese número sen nome.
“17 chamadas perdidas” “Estás ben?” “Escoitei que fuches a un funeral, sei que non che gustan esas cousas” “Fasno para fuxir de min?” “Por favor quero falar” “Se che fixen dano, síntoo moito” “Quérote”
Todos crían que eles eran o problema pero o problema era eu e dábame igual. O odio apoderouse de min e escribín a ese número sen nome. Escribinlle cousas horrendas, cousas velenosas, que non me vira máis, que non eramos nada, que non había amor entre nós e que eramos un error. Pulsei mandar e esperei coa respiración trémula.
“Leído” rin, seguramente se poñería a chorar. Rin máis forte, claramente se puxo a chorar pero dábame igual, recordei o triste que estaba a miña familia e dábame igual, pensei a forma en que me arruinaba e dábame igual. Tirei o móbil con todas as miñas forzas ao solo e dábame igual. Todo me daba igual.
Un trono soou sacándome do meu trance.
Estaba de xeonllos no chan, tapando a cara coas mans. Estaban tan molladas que non souben se era pola chuvia ou polas miñas bágoas.
Mirei o estropicio que fixen, recoñecín ese lugar. Aquí foi onde a avoa nos gritou, recordaba mellor ese día. A miña nai empezou a chorar e ela pediu desculpas. Dixo que por favor non volveramos a ese lugar, abrazou a miña nai, deu unha aperta de mans ao meu pai e a min acaricioume a cara coas súas mans.
Mirei de novo os pedazos de móbil no chan, talvez a tolemia era algo de familia. Levanteime e encendín as luces, era incrible que unha casa como esa tivese electricidade. Respirei e puxen un xesto de noxo, cheiraba lixeiramente a podrido, algún animal debeu morrer entre as paredes ou algo.
Saquei toda a roupa mollada e fun buscar unha vasoira.
A casa era grande e non a coñecía, chea de trastes, libros e demais utensilios. Nun armario do piso superior encontrei a escopeta, tiña unha fina capa de po e non parecía ser utilizado en anos.
Concentreime na busca e atopei a vasoira pouco despois. Fun limpar o estropicio. Mirei os pedazos, xa non había volta atrás. Posiblemente me odiara, eu nin o quería saber nin me importaba.
Xa non habería noites de películas, podería durmir mellor ris ras. Xa non habería tardes de estudo, podería concentrarme en min mesmo ris ras. Xa non habería escapadas en segredo, eran moi estresantes ris ras.
Debería estar feliz, pero non o estaba. Dábame igual ris ras.
Golpeei unha parede co puño, que merdas estaba facendo ese ruído e non me acostumaba ao asqueroso olor.
A luz xustamente foise e maldecín en alto, guieime ás apalpadas na escuridade até a cociña e toquei todo para encontrar o maldito chisqueiro. Encendino e un trono soou.
Quedei conxelado. Diante de min había unha fiestra, e o trono iluminou a orixe do son. Traguei saliva, tiña que ser unha broma de alguén, ou a mesma avoa antes de morrer. Si, seguramente ela mesma puxo ese cráneo de reno pegado ao cristal porque estaba tola e uns LEDs vermellos por ollos para asustar a alguén. O constante risras non era nada máis que ramas chocando contra a xanela, non eran garras tan grandes como a miña cabeza. As plumas só eran seguramente dalgún paxaro moi grande que morreu xustamente alí e por iso o olor a podredume.
Levantei a cabeza, esa broma pesada seguía alí, mirándome con eses ollos falsos e seguindo con esos incensantes ruídos que cada vez se volvían máis agudos. Rin porque era unha broma, pero a podremia do aire afogábame e non puiden máis. Vomitei a un lado e levantei a mirada o máis rápido que puiden. Un golpe seco escoitouse e o cristal quebrouse en centos de pedazos, un deles cortoume a cara. A dolor despertoume e empecei a correr tanto como puiden na escuridade sen respirar ese pútrido aire, encendía o chisqueiro cada pouco para guiarme e rezaba para non encontrarme con esa cousa.
Recordei a avoa. De iso é o que fuxía? Esa estaba máis tola do que pensaba por quedar nun lugar así para coidar dos seus fillos. Que faría agora? Tropecei cunha porta e recoñecina ao instante, era o soto, o lugar onde se escondían. Non dubidei nin un segundo e abrín a porta.
Un aire nauseabundo golpeoume e se puidera vomitar máis faríao. Dei un paso e sentín como mollaba o pé. Iluminei o solo co lume e encontrei que estaba completamente inundado, pero non con auga, senón con sangue. Pola comisura do ollo vín flotando un cadáver de reno e saín de alí tan rápido como puiden.
A miña mente estaba explotando e non podía xa pensar con claridade. Escoitaba como esa cousa ía pola casa e o único no que pensaba era en esconderme. Tropecei coas escaleiras e non dubidei en subilas. Topei co armario e collín a escopeta como defensa, mirei para atrás vendo a xanela. Intentaría fuxir por alí.
Abrín a cortina, e alí estaba esa cousa. Mirándome. Intentei correr de novo pero a bestia foi máis rápida e rompeu o cristal, abalanzándose cara a única saída. Retrocedín ata bater contra a parede e apunteino coa arma.
- Acércate e acabas cunha bala na cabeza! - o desagradable olor facíame chorar dificultándome máis a vista da escura silueta, pero eses ollos vermellos destacaban demasiado como para non velos. A bestia ladeou a cabeza como se non me entendera, eu estaba tremendo e case xa non podía respirar.
Acercouse e xa non pensei máis, apertei o gatillo e nada ocorreu, apertei de novo, e de novo e outra vez. Dinlle tantas veces que nin as puiden contar. Tiña que ser unha broma. Gritei da impotencia e lanceille a arma contra a cabeza, non retrocedeu. Só me mirou como sempre facía.
Os pés tremían tanto que caín contra o chan.
Así ía morrer? Que máis daba, xa arruinara todo, así era mellor para os demáis, para o meu pai, a miña nai, aquel número sen nome, para todos. “Estás ben?” a voz desa persoa resooume na cabeza e por unha vez contestei con sinceridade. Non estaba ben, era demasiado covarde, demasiado covarde para amar e ser amado. Pensei en todas as persoas aos que lle fixen dano, o meu pai, a miña nai, a miña tía, a aquel número sen nome. Gritei de novo, non polo monstro fronte a min senón polo monstro que era eu, gustaríame terlle pedido perdón ao meu pai, terlle dado un bico a miña nai e terlle posto sequera un maldito nome ao número… A Xoán, arrepentíame sobre todo de ser tan covarde como para non amalo correctamente, non o merecía e decidiu quedar comigo.
Unhas mans abaneáronme a cara, limpándome as bágoas e o sangue da ferida que olvidara, por unha vez mireino aos ollos de cerca.
O mundo parou cando me din conta. Recordaba esa mirada, esas caricias, recoñecíaa.
- Avoa? - e un último trono soou.
Tolemia transitoria
Perdido na néboa
sentado na rúa,
leve brisa que,
arrepía a caluga.
Sinto a pel espida,
escoito voces...
que as siga?
Todo é escuro...
Dor na testa,
coa fiestra aberta
cara a pel espida,
na fría bañeira...