18/04/22

A Casa Gótica: o palacio medieval desaparecido na Coruña

 

A Casa Gótica foi un edificio singular arquitectónicamente no entramado urbano da Coruña. Unha peza peculiar da Cidade Vella que desapareceu en 1936 polo seu deterioro. 

 
Analizando a arquitectura da Coruña dende a antigüidade, a construción máis antiga é a Torre de Hércules, despois a Igrexa de Santa María e despois a de Santiago. O seguinte nesta lista foi unha peza de arquitectura civil que faltaba: a Casa Gótica. A Casa era un pazo medieval construído no século XV, que estaba situado no Paseo da Dársena nº18 fronte ao actual Hotel Finisterre, que daquela era un cárcere situado no porto, resgardado pola muralla. Pertencente aos condes de San Román, foi utilizado por primeira vez como vivenda familiar, para ser convertido en residencia do alcalde do Reino de Galicia dende 1712 ata 1882. 
 
Despois dese período foi cedida ás Irmáns da Caridade que permanecerán alí ata 1936, cando debido ao seu estado case ruinoso por anos de falta de mantemento e coidados, a casa quedou inhabitable. Nese momento intentouse negociar co Concello un convenio polo que o inmoble, en estado visiblemente ruinoso e deteriorado, se vendería ao concello por un importe de 60.000 pesetas (taxados polos propietarios en 1915, ao tipo de cambio actual arredor dos 96.000 euros aproximadamente, pola variación do valor do diñeiro provocada polo golpe de estado que invalidou a moeda nacional republicana) co obxectivo de convertela nun museo de Belas Artes. A operación non foi viable, e a vivenda foi derrubada polo seu estado ruinoso como consecuencia da falta de mantemento do inmoble. 
 


A Casa Gótica da Coruña presentou características propias da arquitectura gótica civil. A diferenza da arquitectura gótica relixiosa, a arquitectura gótica civil non transmite a sensación de desmaterialización natural en edificios como a catedral de León ou a Sainte Chapelle de París, senón que transmite gravidade e masividade. Nun contexto medieval de influencias francesas, polo menos no noroeste español, fortemente influenciado polo Camiño de Santiago e algunhas conexións xenealóxicas, a arquitectura civil gótica está máis relacionada con construcións como o Palacio Papal de Aviñón ou o Palacio do Conde de Alpuente. en Segovia e non tanto con outras como a Lonxa de Valencia ou o Palacio Ducal de Venecia, de carácter menos masivo. 
 

 
Aínda que as imaxes que se conservan deste edificio amosan unha construción deteriorada, con fiestras tapiadas, e ausencia de xeso, os detalles e a estrutura característica deste estilo arquitectónico están inevitablemente presentes. A estrutura da Casa Gótica é maciza, formada por muros de cachotería de gran sección, o que impide a existencia de grandes ocos. A tipoloxía estrutural, cunha tecnoloxía construtiva moi básica, configura a estética do edificio: pequenos ocos, sobria ornamentación e ausencia de curvas ou saíntes na fachada.
 
 A parte inferior inclúe arcos de descarga tanto na fachada que dá á Dársena como na que dá á praza do Parrote, aínda que na fachada que dá á praza se duplican para aliviar cada planta. A modulación do edificio responde precisamente ás dimensións destes arcos, que tamén facilitan a apertura de ocos grazas ao relevo de forzas internas dentro do muro. Os ocos teñen dimensións reducidas, e incorporan algúns elementos decorativos e outros funcionalmente vernáculos, como o revestimento superior das fiestras máis sinxelas, que as protexen da entrada de choiva que acabaría deslizando pola fachada. A pesares precisamente desa estrutura e linguaxe gótica, a casa incorporou fiestras guillotinadas, propias da cidade.