Información de David Lombao en Praza Pública
Información de Manolo Rodríguez en La Opinión de A Coruña
“Non é o futuro que nos dixeron nin o que imaxinaramos, pero é asombroso”
Información de Ana Carro en La Opinión de A Coruña
Integrantes de Noite Bohemia antes da actuación na praza de Azcárraga. | // VÍCTOR ECHAVE
As revistas levan ducias e ducias de anos contando a nosa historia. Atopabamos artigos en galego en 'Vida Gallega', unha revista que víu saír o seu primeiro número en xaneiro de 1909 cunha portada deseñada por Alfonso Daniel Rodríguez Castelao. El mesmo tamén formou parte da revista Nós, publicada entre 1920 e 1936.
Esta marcaría toda unha xeración da historia do noso. Trala morte do dictador Franco, voltan aparecer novas revistas en galego, moitas delas especializadas. Por exemplo, Braña a revista científica da Sociedade Galega de Historia Natural. Ou mesmo Andaina, a revista galega feminista que botou a andar en 1983.
E hoxe, nacen novas revistas en galego? Como afrontan os desafíos co dixital? Percorremos as librarías, as redaccións e mesmo as facultades... para averigualo!
Presentación da plataforma Son de Lugo, con produtores participantes e a deputada de Medio Rural, Mónica Freire (5ª pola esquerda) © Deputación de Lugo
Información de Montse Dopico en Praza Pública
Montaxe de Em-na, de Colectivo Glovo, presente no USCénica © Carlota Mosquera
Actuación de Tanxugueiras diante das portas do Pazo de Meirás, este sábado 19 de xuño (Foto: Nós Diario)
Información de Manolo Rodríguez en La Opinión de A Coruña
O mar entra no paseo de marítimo de Riazor en 2016. | // CARLOS PARDELLAS
O vello cárcere de Lugo, ubicado no centro da cidade, foi edificado durante o século XIX baixo as pautas do sistema panóptico ideado por Jeremy Bentham. Alí foron recluidos boa parte dos presos e presas políticas da provincia de Lugo e outras partes do Estado na época da guerra civil. Hoxe, sabemos un pouco máis do que supuxo este cárcere grazas ao concello de Lugo, que decidiu rehabilitar o edificio e abrilo de novo para o seu uso socio-cultural, e grazas tamén aos moitos investigadores e investigadoras que non cesan no seu empeño por devolver ás vítimas a dignidade e colocalas na memoria de todas nós que lles corresponde.
Información de David Lombao en Praza Pública
Un parque infantil en Santiago, nunha imaxe de arquivo © Concello de Santiago
Xosé Guillermo, artista difícil de clasificar, empezou a súa andaina profesional en 1967, aos vinte anos. Experimentou múltiples linguaxes, técnicas e soportes completando unha obra moi prolífica a medio camiño entre o informalismo distópico e as representacións exuberantes da natureza e o ser humano en clave de ensoño mitolóxico. Pintor de cores vivas, de raíz fauvista, expresión da forte compoñente sentimental, foi especialmente sensible aos mundos mariños que o arrouparon dende neno. Fillo da ditadura, amou a liberdade e o desexo de expandir horizontes, o que o levaría a numerosas viaxes por México, Nicaragua, Guatemala, Brasil, a India, Mali, Mauritania, o Sahara… sempre na procura da poboación indíxena, viaxes que legaron creacións en moitos casos próximas á arte deses pobos, cos que conviviu e se solidarizou, sempre na boa compaña da inseparable Maruchi Blanco. Pero se unha obra súa é especialmente trascendente esta é a creación da Fundición Nautilus, obradoiro artesanal no que, en diferentes momentos, traballaron centenares de persoas da cidade -unha auténtica democratización da arte- e do que saíron instalacións urbanas como Azul mariño ou Vigo Preamar, cuxa reportaxe foi publicada anteriormente neste portal. En setembro de 2008 a Casa das Artes de Vigo acolleu a exposición antolóxica do artista, recreada no vídeo que hoxe presentamos, onde Xosé Guillermo vai explicando os cadros nas súas circunstacias vitais e sociolóxicas. Falecería un ano despois, acabándose unha vida chea de luminosidade.
Información de Miguel Pardo en Praza Pública
Viñedos de San Fiz, en Chantada, afectados polo pedrazo © Canle Ribeira Sacra
Xa chega o verán e non sei que poñer.
Que poñerei hoxe? Hoxe poño a miña lingua!
Presentámosvos este proxecto interdisciplinar coordinado polo EDLG do IES Monelos e no que participan os Departamentos de Inglés, Lingua Galega e Tecnoloxía, coa colaboración de Vicedirección. Moitos dos alumnos e profesores deste centro usan camisetas e suadoiros con frases escritas en inglés e pensamos…
Que tal se lle damos unha volta a isto e vemos como soarían estas frases na nosa lingua, o galego? Ou mellor…
Que tal soarían nas linguas autonómicas, catalán, éuscaro e galego?
E se usamos a moda para poñer en valor as nosas linguas autóctonas?
Así que nos puxemos mans á obra para facer un proxecto no que integrar esta industria coas linguas e este é o resultado. Contamos coa participación do alumnado do IES Monelos que aportou as camisetas e participou na tradución dos textos ao galego e tamén co alumnado do IES Urbi de Basauri (Biscaia) e do IES Son Rullan de Palma de Mallorca (Baleares), que participaron nas traducións ao éuscaro e catalán respectivamente. Ademais tivemos a colaboración de Teo, na súa primeira tarefa escolar.
Pasa o rato polo collage para ver o resultado do traballo. Quedarás abraiado!
Este proxecto non rematou…ten outra fase máis da que vos iremos informando.
Grazas a todas e todos por participar!
Coñecemos desta volta a Carmela Cela, bioquímica e divulgadora científica que nos axudou a comprender un pouco máis sobre o SARS - CoV- 2 e as vacinas, entre moitas outras cousas.
Doce empresas coruñesas, líderes nos seus sectores, sumaban o 27,5% da facturación antes da pandemia
Información de José Manuel Gutiérrez e Enrique Carballo en La Opinión de A Coruña
Información de David Reinero en Praza Pública
Mosteiros e cultivos en socalcos son algúns dos elementos salientados pola candidatura da Ribeira Sacra a Patrimonio da Humanidade CC-BY-SA Xunta de Galicia
O rostro da psicodelia dos anos sesenta foi pintado por un galego. Tratábase dunha época de axitación e mudanzas nos Estados Unidos na que cobraba forza a contracultura, un movemento que foi crecendo ao carón da loita polos dereitos civís, as protestas contra a guerra en Vietnam, a busca de modelos de vida alén do capitalismo, unha crecente industria das drogas recreativas e unha mocidade activa.
Dentro dese movemento da contracultura figura un dos deseñadores máis influíntes do século XX, un creador que fuxiu de Galicia cando era neno tralo golpe militar fascista do 36. El é Víctor Moscoso.
Ata outubro de 2021, a cidade da Coruña acolle a primeira exposición que se realiza en Europa sobre a figura de Moscoso. Achégamonos á exposición, á psicodelia, á contracultura, á Víctor Moscoso xunto ao sexo, ás drogas e moito rock&roll. Benvidas e benvidos á psicodelia de Moscoso!
Xela Arias Castaño (Sarria, Lugo 1962 - Vigo, Pontevedra 2003) foi unha escritora, poetisa e tradutora española en varios idiomas, editora e profesora de galego ligada á editorial Edicións Xerais de Galicia, coñecida polas súas obras Tigres coma cabalos e Darío a diario. Foi proposta en duas ocasións (2014 e 2015), para ser a figura homenaxeada no Día dás Letras Galegas. En 2019 a plataforma de crítica literaria A Sega dedicoulle o seu Día das Galegas nas Letras. No ano 2021 dedícaselle o día das Letras Galegas.
Poesía
Denuncia do equilibrio (1986),
Edicións Xerais de Galicia,
Lili sen pistolas (1986, obra inédita). Tigres coma
cabalos (1990), Xerais; con fotos de Xulio Gil, Darío a diario (1996), Edicións
Xerais de Galicia,
Intempériome ( xullo de 2003), Espiral Maior, Maldito
lindo (obra inédita).
Xela Arias. Poesía reunida (1982-2004) (2018), Xerais,
Traducións
Do castelán (Cabalum): Caballum, de Carlos Oroza (1983).
Do portugués (Amor de Perdição): Amor de perdición, de Camilo Castelo Branco (1986, Xerais),Premio de Tradução Sociedade dá Língua Portuguesa.
Do inglés ( Fabled Cities, Princes and Jinn from Arab Myths and Legends): Cidades fantásticas. Príncipes e Xinns dá mitoloxía e as lendas árabes, de Khairat Ao- Saleh, con Valentín Arias (1986, Xerais),
Do italiano ( Favole ao telefono): Contos ó teléfono, de Gianni Rodari (1986, Editorial Mocidade),
Do portugués (O Gato Malhado e a Andorinha Sinhá): O Gato Gaiado e a Andoriña Señá: Unha Historia de Amor, de Jorge Amado (1986, Xerais),
Do castelán (El bosque animado): O bosque animado, de Wenceslao Fernández Flórez (1987, Xerais).
Do inglés (The Witches): As bruxas, de Roald Dahl (1989, Xerais), Do neerlandés ( Belledonne kamer 16: een dagboek uit het verzet) Belledonne, habitación 16, de Anke de Vries (1990, SM), Do castelán Os corredoiras, de Juan Farias (1990, SM),
Do inglés (Dubliners): Dublineses, de James Joyce, con Débora Ramonde e Rafael Ferradás (1990, Xerais). Do castelán (El ingenioso hidalgo don Quijote de La Mancha): O enxeñoso fidalgo don Quixote da Mancha, de Cervantes, con Valentín Arias, Xosefa S. Fernández, A. Palacio Sánchez, Xavier Senín e Xesús Senín (1990, Xuntanza),
Do neerlandés: Os cómics de Franka, de Henk Kuijpers, con María Xesús Lameiro (1990, Xerais). Incluíndo os cinco títulos: Os dentes do dragón, A caída do dragón, Competencia a morte, A volta do sol do norte e A vinganza do barco pantasma.
Do portugués (Rosa, Minha Irmã Rosa): Rosa, miña irmá Rosa, de Alice Vieira (1990, SM), Do portugués (Caminhando sobre as águas): Camiñando sobre as augas, de José Viale Moutinho (1993, Xerais),
Do inglés (The Last of the Mohicans: A Narrative of 1757): O derradeiro dos mohicanos, de James Fenimore Cooper (1993, Xerais), Premio Ramón Cabanillas. Do castelán: A cantiga de amor, de Vicenç Beltran Pepió (1995, Xerais),
Do neerlandés ( Briefgeheim) : A carta en clave de Jan Terlouw (1995, SM),
Do inglés: Drácula, de Bram Stoker (2000, Xerais), Do inglés (Black Venus): Venus Negra, de Angela Carter (2001, Xerais) Do castelán: Relatos, de Gloria Pampillo (2002, Biblioteca Virtual de Literatura Universal en Galego).
Do francés (Lle Spleen de Paris): O Spleen de París de Charles Baudelaire (Bivir), Premio de Tradución Plácido Castro 2004 (póstumo).
Do inglés (Wide Sargasso Sea): Ancho mar de sargazos, de Jean Rhys, inconclusa.
Colectivas
Contos dos nenos galegos, premiados nos concursos nacionais de contos infantís convocados pola Agrupación Cultural Ou Facho, 1968-1983 (1984, Caixa Galicia).
Escolma de poesía galega (1976-1984) de Xosé Lois García
Fernández, ed. (1984, Sotelo Blanco Edicións). "Que se, que se" en
Contos eróticos.
Elas (1990, Edicións Xerais de Galicia).
Fin dun milenio. Antoloxía da poesía galega última de Francisco López Barxas e César Antonio Molina (1991, Libertarias).
Palabra de muller (1992, Edicións Xerais de Galicia).
"A de quen comprende non é palabra feliz" en Daquelas que cantan.
Rosalía na palabra de once escritoras galegas (disco-libro, 1997, Fundación Rosalía de Castro).
Río de son e vento (1999, Edicións Xerais de Galicia).
Camelias para elas (1999, Concello de Vigo), con Luz Pozo Garza, M.ª Xosé Queizán e M.ª do Carme Kruckenberg, con fotos de Alfonso Lubián.
Alma de beiramar (2003, Asociación de Escritores en Lingua Galega).
Elas 2: antoloxía poética (2003, Unión Comarcal de CCOO de Vigo).
Un futuro para a lingua (2003, Xunta de Galicia).
Intifada. Ofrenda dous poetas galegos a Palestina, (2003, Fundación Araguaney).
X. Espazo para un signo (2005, Edicións Xerais de Galicia).
Cartafol poético para Alexandre Bóveda (2006, Espiral Maior).
Pensando nelas (2006, CD, Centro de Estudos Galegos dá Universidade do País Vasco).
Desde o ano 1980 Xela Arias empezou a publicar en xornais e revistas como A Nosa Terra, Diario 16 de Galicia, Faro de Vigo, Xornal de Noticias do Porto, Dorna, Tintimán, Carel ou Katarsis.
Colaborou en publicacións como Festa da Palabra Silenciada, Luzes de Galiza ou no Boletín Galego de Literatura e formou parte do consello de redacción de Viceversa, revista galega de tradución.
A súa introdución no mundo literario produciuse en 1986 con Denuncia do equilibrio, un poemario innovador, con temática heteroxénea que prioriza o seu fondo por encima da súa forma e sintaxe arbitraria. Con esta obra deuse a coñecer e logrou ser finalista do Premio Losada Diéguez. Nese mesmo ano ingresou na Asociación de Escritores e escritoras en Lingua Galega. Ademais da súa faceta poética, Xela Arias dedicouse amplamente á tradución ao galego de diversos autores
Xela Arias tamén escribiu relatos, algúns dos cales se poden atopar dentro da obra Contos eróticos/ Elas de 1990. Ademais, no ano 1991, colaborou co grupo de rock vigués Desertores, rexistrando as letras dun dos seus discos, con cancións baseadas nos seus poemas.
Tres anos despois do nacemento do seu fillo Darío, en 1996, publicou Darío a diario, onde a poeta ofrece unha reflexión sobre a súa propia experiencia como nai, cunha relectura da maternidade afastada da visión tradicional e desde o cotián. A súa obra poética deuse a coñecer tamén a través de libros colectivos como Palabra da muller (1992) ou Daquelas que cantan. Rosalía na palabra de once escritoras galegas (1997)
Dentro desa dimensión pública e comprometida como poeta buscaba novos espazos de manifestación como os recitais, as exposicións fotográficas ou os espectáculos poético-musicais e neste sentido, Xela Arias supuxo un modelo para novas xeracións. Participou en recitais poéticos ligados á contestación política e social, como o que tivo lugar en 1982 contra a entrada de España na OTAN, ou en 2002 en solidariedade coas persoas afectadas polas consecuencias do afundimento do Prestige no MARCO e outro coa Plataforma contra a Burla Negra, organizado por ela xunto co escritor Xosé María Álvarez Cáccamo en febreiro de 2003. Ese mesmo mes de febreiro e en marzo leu unhas declaracións nas manifestacións que houbo contra a Guerra de Iraq. Co músico Fernando Abreu estaba a preparar un espectáculo poético musical sobre a súa obra Intempériome, que non puido chegar a realizar.
Algúns dos seus poemas musicados pola Banda da Loba